Bilim İş Başında – John Lenihan

İskoç fizik profesörü John Lenihan’ın çoğu “The Glasgow Herald” adlı gazetede ve bir kısmı da “Books and Bookmen” adlı dergide yayımlanan yazılarının bir araya getirildiği bir “popüler bilim kitabı”. Bilimi, “doğanın derinliğine araştırılması” olarak tanımlayan Lenihan’ın, bilimin günlük hayatımızın farklı alanlarındaki yerini akıcı ve keyifli bir şekilde anlattığı kitabının önsözünde yazar, bilimin “insanların hayal gücünü, sporun, siyasetin, edebiyatın veya tiyatronun harekete geçirdiği biçimde nadiren harekete geçirdiğini” söylüyor. Kitaptaki yazıların çekici yanı, işte bu hayal gücünü tetikleyebilecek, bilimi ve bilimle uğraşanları “sıradan” insanlara yaklaştırabilecek içeriklere sahip olmaları. John Fleming’in yazılara hem içerik hem mizah açısından katkı sağlayan çizimleri de okuma tecrübesinin keyfini arttırıyor.

Bilim ve teknoloji ile ilgili konuları popüler bir dil ile anlatan ama popülerliğin bilimsellikten uzağa düşüren tuzaklarından sıyrılmayı başaran bir derleme kitap bu. Yazıların pek çoğu okuyucunun günlük hayatının parçası olan konulara değiniyor ve herkesin anlatılanları bu ilişkilendirmeler aracılığı ile kolayca takip edebilmesini sağlıyor. Örneğin “Sıcak ve Soğuk” başlıklı yazı termodinamiğin yasalarını, sıcak-soğuk ve ısı gibi kavramlar üzerinden ilgi çekici biçimde anlatıyor okuyucuya. Yazılar bilime saygılı bir üslûba sahipler ama onu tabu haline getiren bir yaklaşımdan kesinlikle uzak; hatta Lenihan sık sık bilim adamlarını eleştiriyor da. “En İyisi İki Tekerleklisi” başlığını taşıyan ve keyifli bir bisiklet güzellemesi olan yazıda şöyle diyor: “Buhar makinesi gibi bisiklet de, bilimin yol göstericiliği veya bilimsel birikim olmadan da teknolojinin başarılı olabildiğine iyi bir örnektir. Aslında bisiklet, demirciler yerine bilim adamları tarafından tasarlanmış olsaydı, belki de hiç çalışmayacaktı.”

Bilimin farklı alanlarını kapsayan yazılar meraklıları için kimi ilginç bilgiler de veriyor: Neden insanların büyük bir kısmının sağ ellini kullanmayı tercih ettiği konusundaki teorilere yer veren (bunlardan bir tanesi, insanların vücutlarının ağırlık merkezinin sağda olması ile açıklıyor bunu) “Sağ ve Sol” ve İskoçların millî müzik aleti gaydanın kendine özgülüğünü açıklayan “Bilim ve Gayda” başlıklı yazılar buna örnek olarak gösterilebilir. “Bilim ve Toplum” başlıklı yazıda “Bilim, günümüzün diliyle söyleyecek olursak, yazılımdır; teknoloji ise donanım” diyen Lenihan, hemen tüm yazılarında -ve çoğunlukla da ufak bir mizah içerecek şekilde- konuya bilim tarrihinden ve gündelik hayattan bir olgu ile giriş yapıyor ve okuyucunun ilgisini baştan çekiyor böylece. Özetle, bilime sadece az ya da çok ilgi duyanların değil, düşünen ve sorgulayan herkesin okuyabileceği bir derleme bu ve bilimin yerine başka değerlerin hoyratça yerleştirildiği bizimki gibi toplumlarda ayrıca önemli.

(“Science in Action”)

(Visited 210 times, 1 visits today)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir