Etiket: Truman Capote

Amerikalı yazar Truman Capote’nin tüm öyküleri. Yazarın 1943 ile 1982 arasında yazdığı toplam 20 öyküsünün yer aldığı kitapta bir başka Amerikalı yazar Reynolds Price’ın Capote ve öyküleri hakkında okunmya değer bir tanıtım yazısı da yer alıyor. Her ne kadar “tüm öyküler” ibaresini taşısa da kitap, yazarın 11 ile 19 yaşları arasındayken yazdığı ve daha önce hiç basılmamış öyküleri 2013’te New York Halk Kütüphenesi’ndeki Capote arşivinde keşfedilmiş ve ilk kez 2015 yılında sunulmuş okuyucuya; bu kitap işte bu yeni keşfedilen öyküleri içermiyor doğal olarak.

Yazarın çocukluğundan ve hayatının Amerika’nın güneyinde geçen günlerinden otobiyografik izler taşıyan pek çok öykünün yanısıra, fantezi türüne sokulabilecek veya “aileler için öyküler” kategorisine yerleştirilebilecek hayli ilginç eserler var bu derlemede. Kimi öykülerin aynı karakterleri içerecek şekilde bir bakıma birbirinin devamı olarak yazılmış olmasının dikkat çektiği kitaptaki hemen tüm öykülerde yazarın “duygusal yoksunluklar”la geçen çocukluğunun izlerini sürmek mümkünken, yalnızlık ve cinselliğin neden olduğu baskı (Price yazısında, “eşcinselliğin o dönemde Capote için kahredici, her an eziyet eden bir olgu olduğunu” vurguluyor) yaygın temalar olarak öne çıkıyor. Kitaptaki öykülerden biri (“Doğum Günlerinde Çocuklar”) 2002’de Mark Medoff tarafından aynı isimle sinemaya aktarılrken, “Bir Noel Anısı” ve “Şükran Günü” adını taşıyan öyküler televizyon filmi olarak çekilmişler.

Yaklaşık 40 yıla yayılan bir zaman içinde yazılmış olan bu öyküler yalnızlık ve cinsellik gibi ortak temaları içerdiği gibi, kimileri bu temaları da içeren ama farklı dertleri de olan ve yine farklı türler içine yerleştirilebilecek bir içerik ve biçime sahipler. Örneğin yalnız bir kadının başına gelen gizemli bir olayı anlatan ve tek başına olmanın “dehşet”ini ustalıkla yansıtan “Miriam” adlı öykü rahatlıkla bir gotik hikâye sınıfına sokulabilir. Bu Türkçe baskıya ismini veren “Gümüş Damacana” ise tam bir eğlenceli küçük kasaba hikâyesi ve kitaptaki birkaç başka hikâyede (“Doğum Günlerinde Çocuklar”, “Preacher”, “Benim Açımdan” vb.) olduğu gibi kasaba hayatından (ve yazarın çocukluğundan) gerçekçi resimler getiriyor okuyucunun önüne. Zenginlik, sınıf farkı veya sınıf atlama gibi temalar da -yazarın çocukluk günlerindeki yoksulluk ile daha sonra ünlü olduğunda içine girdiği yüksek sosyete hayatının zıtlığını hatırlamalı- kendisini gösteriyor bazı öykülerde (“Kendine Ait Bir Vizon”, “Duvarlar Soğuk”, “Kelepir” vs).

Yukarıda anılan “Miriam”gibi tam anlamı ile fantastik bir olay örgüsüne sahip “Acıların Efendisi” ve yarı fantastik “Başsız Atmaca”, yine ortak bir tema gibi görünen hüznün hafif bir mizah ile de buluştuğu “Cennet Yollarında”, etkileyici bir hırslı ve kötü karakterin resmini çizen “Son Kapıyı da Kapa”, unutmayı tercih ettiği ve ancak bu şekilde sağ kalabildiği bir hayatı hatırlatan genç bir adamın düzenini bozduğu yaşlı bir mahkumun hüznünü anlatan “Elmas Gitar”, aşkın gözleri kör ettiğini kanıtlayan “Çiçekten Ev”, yalnızlığın ve yaşlanmanın ama hayattan kopamamanın hüzünlü hikâyesi “Preacher Efsanesi”, yine fantastik bir öykü olan ve korkuların öne çıktığı “Gece Ağacı”, savaşın travmaya neden olduğu bir askerin trajedisine odaklanan “Şeylerin Biçimi”, Capote’nin herhalde zenginler arasındaki gözlemlerinin sonucu olan eleştirel “Mojave Çölü” ve baş karakteri olan küçük kızın küçük kasaba hayatının içindeyken taşımaya çalıştığı tüm zarafeti ile Hollywood’u düşlediği ve bana Capote’nin kendisini hatırlatan “Doğum Günlerinde Çocuklar”ın da yer aldığı kitapta üç öykü aynı iki temel karakteri (oğlan çocuğu Buddy ve “dostum” diye seslendiği yaşlı kadın akrabası Sook) anlatması ile dikkat çekiyor. “Bir Noel Anısı”, “Şükran Günü gelen Konuk” ve “Bir Noel” adlı bu öyküler sırası ile 1956, 1967 ve 1982’de yazılmışlar ve yirmi altı yıla yayılan bu süre boyunca yazarın çocukluk günlerinin izlerini nasıl aynı sıcaklıkla taşıyabildiğini gösterirken Amerikalıların pek bayıldığı Noel havalı eserlerin başarılı örnekleri olmuşlar. Bu öykülerin kelimenin tam anlamı ile bir Noel kartpostalı havasını taşıyan ve “kendisi istediğine sahip olamadığı için değil, istediklerine sahip olamayan başkalarına bu istediklerini veremediği için mutsuz olan” yürekleri anlatan birincisinde olduğu gibi, sevgi ve sıcaklığı ile sarıyorlar okuyucuyu bu üç öykü de.

(“The Complete Stories of Truman Capote”)

Truman Capote’nin “novella” türünden bu eseri Amerikan edebiyatının klasiklerinden biri. Edebiyat tarihine “Holly Golightly” karakterini kazandıran kitap sinemaya, televizyona, tiyatroya ve müzikale uyarlanmış ve hatta Deep Blue Something grubunun aynı isimli şarkısına da esin kaynağı olmuştu. Blake Edwards’ın sinemadaki uyarlamasını gördükten sonra kitabı okumak, okuma keyfini hem artıran hem de azaltan bir etkiye sahip aslında. Artırıyor çünkü çılgın, uçarı ve şaşırtıcı karakterine hazırlıklı olduğunuzda daha bir üzerinde durarak ilerliyorsunuz okurken; buna karşılık azaltıyor da çünkü Audrey Hepburn’ün filmdeki performansı o denli kalıcı bir etkiye sahip ki okuma tecrübesi boyunca okuduğunuzun önüne geçebiliyor onun görüntüsü. İşin ilginç yanı, Capote’nin pek çok farklı kadından esinlenerek oluşturduğu bu karakteri kafasında canlandırırken Hepburn’den çok Marilyn Monroe gibi bir ismi hayal etmiş olması. 1940’larda geçen kitabı 1960’lara taşıyan filmin anlatıcı rolündeki yazar adayını kitaptakinden hayli farklı oluşturmuş olduğu da dikkat çekiyor. Capote kendisinden de yola çıkarak yaratmış bu yazar karakterini ve bir bakıma o karakterin de yazar olma macerasını eşlik ettirmiş hikâyeye ama filmde kitabın bu yanı bir parça kaybolmuş görünüyordu.

Capote’nin bir “Amerikalı Geyşa” olarak tarif ettiği Holly Golightly “bir kedisi ve bir de gitarı” olan, her erkeğin sevgilisi ve hayatını erkeklerle “gezip dolaşarak” kazanan ve bir gün onlardan biri ile evlenme hayli ile yaşayan bir genç kadın. Kitap ilerledikçe onun geçmişte yaşadığı trajedileri de öğreniyoruz ama yazar usta kalemi ile kitabının hüzünlü ve uçarı havasını hiç bozmadan aktarmayı başarıyor bunları. Adeta karakterinin olumsuz hiçbir şeyin üzerine yapışıp kalmamasını sağlayan kişilik özelliği gibi o da kitabının havasını bozmasına izin vermiyor bu anlattıklarının. Holly bir yazar için çok ilginç bir karakter kuşkusuz ve kitaptaki yazar adayının aslında bir bakıma Capote’nin kendisi olduğunu düşündüğümüzde sanatçı ve yarattığı karakterin karşılaştığı bir eser olarak da görebiliriz Capote’nin bu klasiğini.

Kitapta Holly’nin söylediği ve “Uyumak istemem / Ölmek istemem / Gezmek isterim yalnızca / Gökyüzünün çayırlarında” sözlerine sahip olan şarkı benzer havası olan ama tamamen farklı sözlerle yer almıştı filmde ve Henry Mancini’nin “Moon River” adlı bu şarkısı Ocar da kazanmıştı. Hem kitaptaki sözler hem de Mancini’nin şarkısının sözleri edebiyat tarihinin bu gizemli (hikâye boyunca gizem yavaş yavaş çözülüyor olsa da, bir yeni gizemi de sürekli üreten bir karakterden söz ediyoruz) karakterine çok uygun düşüyor. Capote’nin kıvrak kaleminden çıkan benzersiz karakteri ile okunmayı hak eden bir kitap bu ve bu karakterin büyüsüne kapılmış bir yazar adayının ağzından anlatıldığı için “bir yazarın ses verdiği bir başka yazarın “hatırladığı” bir kadının hikâyesi” olarak nitelenmeyi ve ilgiyi hak eden bir klasik özet olarak.

(“Breakfast at Tiffany’s”)